Kader: Sözlükte ölçü, miktar anlamlarına gelen kader, terim olarak Allah'ın evrende olacak olan her şeyi belli bir ölçü, düzen ve uyum içerisinde önceden programlamasına denir.
Kaza: Allah tarafından önceden planlanan bu olayların zamanı gelince programa uygun olarak gerçekleşmesine kaza denir.
Örneğin; Bir insanın ne zaman doğacağının Allah tarafından önceden planlanması kader, zamanı gelince o kişinin doğması kazadır.
Allah’ın (c.c.) her şeyi bir ölçüye göre yaratması: Allah kainatta yer alan her şeyi bir plan, ölçü ve uyum içerisinde yaratmıştır. Bu ölçülü yaratılışın örneklerini hayatımızın ve yaşadığımız kainatın her alanında görmek mümkündür. Bu yaratılışta hiçbir düzensizlik ve dengesizlik görülmez. Dengeyi bozan insanlardır.
Evrendeki Ölçü, Düzen ve Dengeye Örnekler:
• Canlıların yaşamak için oksijen tüketmesi, bunun sonucunda karbondioksit açığa çıkarması, bitkilerin bu karbondioksiti kullanıp oksijen üretmesi.
• Denizlerdeki tuz oranının, deniz canlıları için uygun ve dengeli bir seviyede olması.
• Dünya ile güneş arasındaki mesafenin, dünyadaki canlıların yaşayabilmesi için en ideal uzaklıkta olması.
• Gezegenlerin ve yıldızların aralarındaki mesafenin, evrendeki dengeyi ve düzeni bozmayacak şekilde olması.
• Yağmurun belli bir ölçüye göre yağması.
• Gece ve gündüzün oluşması
• Ayın hareketleri sonucu gelgit olayının oluşması
• Ay'ın dünyaya olan uzaklığı
• Atmosfer tabakasının kalınlığı
• Dünyanın kendi etrafındaki dönüş hızı
• Canlıların solunum sırasında dışarıya verdikleri karbondioksiti bitkilerin fotosentez için kullanması ve bu fotosentez sonucunda oluşan oksijeni canlıların solunum için kullanması
Evrendeki Ölçü, Düzen ve Dengeye Kur'an'dan Örnekler:
"Gerçekten biz her şeyi bir ölçüye göre yarattık." (Kamer suresi, 49. ayet)
"Güneş ve ay bir hesaba göre (hareket etmekte)dir. Yıldızlar ve ağaçlar (Allah'a) secde ederler. Göğü Allah yükseltti ve dengeyi o koydu. Sakın dengeyi bozmayın." (Rahman suresi, 5.-8. ayetler)
"Her şeyi yaratmış, ona bir ölçü, biçim ve düzen vermiştir." (Furkan suresi, 2. ayet)
"Geceyi ve gündüzü, güneşi ve ayı yaratan odur. Her biri bir yörüngede hareket etmektedir." (Enbiya suresi, 33. ayet)
"Gökleri yedi kat yaratan odur. Rahman'ın yaratmasında bir düzensizlik göremezsin. Gözünü çevir de bir bak, bir bozukluk görüyor musun?"(Mülk suresi, 3. ayet)
"Gökten bir ölçüye göre suyu indiren odur. Biz onunla (kupkuru), ölü bir memlekete hayat veririz..." (Zuhruf suresi, 11. ayet)
"O (Rabb) ki seni yarattı. Sana düzgün ve ölçülü bir biçim verdi." (İnfitâr suresi, 7. ayet)
"Biz gökten belli bir ölçüye göre suyu indirdik de (faydalanmanız için) onu yeryüzünde tuttuk..." (Mü'minun suresi, 18. ayet)
"Güneş de yörüngesinde akıp gitmektedir. Bu, üstün ve bilen Allah'ın kanunudur." (Yâsin suresi, 38. ayet)
"...Onun katında her şey bir ölçü (miktar) iledir." (Rad suresi, 8. ayet)
Evrendeki Yasalar
• Fiziksel yasalar: Madde ve enerjinin oluşumu, değişimi, yapısı, hareketi ve maddeler arası ilişkiler ile ilgili prensiplerdir. Fiziksel yasalar deneye, gözleme ve araştırmaya dayalı olduğu için evrensel ve değişmez bir niteliğe sahiptir.
Fiziksel Yasalara Örnekler:
» Suyun kaldırma kuvveti
» Yer çekimi kanunu
» Gök cisimlerinin hareketleri
» Doğa olaylarının (yağmur, kar, rüzgar, deprem vb) oluşması
» Suyun 100 derecede kaynaması
» Gece ve gündüzün oluşması
» Gök cisimlerinin birbirine olan mesafesi
» Gök cisimlerinin yörüngelerinin olması
"Onlara bir delil de gecedir ki biz ondan gündüzü sıyırıp çekeriz de birden karanlığa gömülürler. Güneş de (bir delildir onlara) akar gider yörüngesinde. İşte bu çok güçlü ve her şeyi bilen Allah’ın yaratmasıdır..." (Yasin suresi, 37, 40. ayetler)
"Onun varlığının delillerinden biri de denizde dağlar gibi yüzen gemilerdir." (Şûrâ suresi, 32. ayet)
"Güneş ve Ay belirli bir hesaba göre hareket etmektedir." (Rahman suresi, 5. ayet)
• Biyolojik yasalar: Canlıların yapısı, beslenmesi, korunması, gelişmesi ve üremesiyle ilgili yasalardır. Allah, canlıların yaratılışını ve yaşamlarını biyolojik yasalara bağlamıştır.
Biyolojik Yasalara Örnekler:
» Etle beslenen hayvanların çene yapılarının otla beslenenlerden farklı olması
» Develerin çöl iklimine uygun yaratılması
» Kuşların uçmak için kanatlarının olması
» Kutup ayılarının kalın kürklerinin olması
» Hayvanların bir kısmının yumurtlama, bir kısmının da doğum yoluyla üremesi
» Bitki tozlarının rüzgarlar sayesinde taşınması ve bu sayede bitkilerin birbirini aşılaması
» Balıkların suda solunum yapabilmek için solungaçlarının olması
» Bazı hayvanların hava ısınıncaya kadar kış uykusuna yatması
» Vücudumuzdaki sindirim ve boşaltım sistemi
"(Ey insanlar!) Biz sizi basit bir sudan yaratmadık mı? İşte o suyu, belli bir süreye kadar sağlam bir yere yerleştirdik, sonra da ona ölçülü bir biçim verdik..." (Mürselât suresi, 20, 23. ayetler)
"O, insanı alaktan (embriyodan) yarattı." (Alak suresi, 2. ayet)
"Allah her canlıyı sudan yarattı. İşte bunlardan kimi karın üstünde sürünür, kimi de iki ayağı üstünde yürür. Allah dilediğini yaratır." (Nur suresi, 45. ayet)
• Toplumsal yasalar: Toplumsal olaylar arasında var olan sebep-sonuç ilişkisini gösteren yasalardır. Toplumsal yasalar ayrıca insanlar arasındaki ilişkileri ve etkileşimi ele alır. Toplumsal yasaları bilmek ve bu yasalar doğrultusunda hareket etmek, insanların birbiriyle uyum içerisinde yaşamalarını sağlar. Bu da huzur ve güven ortamını beraberinde getirir.
Toplumsal Yasalara Örnekler:
» Sanayileşmenin artması ve tarımsal üretimin azalmasıyla köyden kente göçün hızlanması
» Eşitliğin olmadığı toplumlarda karmaşa yaşanması
» Gelir dağılımının adil olmadığı toplumlarda huzur ve barış ortamının bozulması
» Kuraklık sonucu göçlerin yaşanması
» Bireylerinin iyi bir eğitim aldığı toplumlarda huzur ve güven ortamının olması
"...Sen Allah'ın yasasında (sünnetullah'ta) hiçbir değişiklik bulamazsın..." (Fatır suresi, 43. ayet)
"Her toplumun (belirli) bir eceli vardır. Ecelleri geldiğinde onu ne bir an erteleyebilirler ve ne de bir an öne alabilirler." (A'raf suresi, 34. ayet)
"Onlar yeryüzünde gezip kendilerinden öncekilerin sonunun nasıl olduğuna bakmazlar mı?..." (Fatır suresi, 44. ayet)
8. sınıf 1. ünite diğer konular
• Ünitenin Önemli Kavramları
• Kader ve Kaza İnancı
• İnsanın İradesi ve Kader
• Kaderle İlgili Kavramlar
• Hz. Musa (a.s.)
• Ayetel Kürsi ve Anlamı